Woonbegeleiding van vluchtelingen door vrijwilligers
In juni 2018 hebben we in opdracht van de Vlaamse Overheid (Agentschap Jongerenwelzijn) een onderzoek gestart naar ondersteuning van vrijwilligers die zich engageren bij de zoektocht naar woningen voor erkende vluchtelingen. Dit onderzoek sluit nauw aan bij ons onderzoek naar ‘Veerkrachtondersteuning bij vluchtelingengezinnen’. Het doel was om bestaande (vrijwilligers)initiatieven die erkende vluchtelingen woonondersteuning aanbieden, in kaart te brengen en een draaiboek te ontwikkelen voor het opstarten en begeleiden van dergelijke initiatieven. We bekeken de ondersteuningsnoden van de vrijwilligers en we formuleerde uiteraard ook beleidsaanbevelingen.
De toename van vluchtelingen de voorbije jaren leidde ook in België tot een significante stijging van het aantal asielaanvragen en een dringende nood aan extra opvanginfrastructuur. Een groot deel van deze mensen werden inmiddels erkend als politiek vluchteling. Al deze mensen verlaten de asielopvang en moeten op zoek naar een woning. De keuze van een woonplaats en het vinden van een woning bepalen in belangrijke mate mee volgende stappen in het integratieproces. Het is dus van groot belang dat dit vlot kan gebeuren.
Op zoek naar een nieuwe thuis
De wens van erkende vluchtelingen om snel een goede woning te vinden botst vandaag op heel wat plaatsen op capaciteitsproblemen én drempels op de (lokale) woningmarkt, en dan vooral op de private huurmarkt. In veel gemeenten engageren inwoners zich vrijwillig om deze mensen te helpen bij hun zoektocht. De burgerinitiatieven variëren van gewoon helpen zoeken van een woning, assisteren bij het doorlopen van de papiermolen, tot meewerken aan vernieuwende projecten die ook zorgen voor een uitbreiding van het woningaanbod voor vluchtelingen.
De inzet van vrijwilligers neemt diverse vormen aan: interessant zijn de buddy- en duowerkingen, waar soms ook erkende vluchtelingen als ervaringsdeskundigen bij betrokken zijn. Er is grote nood aan zulke initiatieven, maar ook de vrijwilligers vragen ondersteuning en uitwisseling. Ze willen ook inbedding van hun engagement in een meer structurele aanpak.
Wat bestaat er al?
De eerste stap is de inventarisatie en identificatie van de bestaande initiatieven van woonbegeleiding voor vluchtelingen door vrijwilligers. We deden een brede verkenning van het veld via een webenquête en we analyseerden in de diepte wat deze concreet inhouden.
We bekeken welke initiatieven als 'good practices' worden benoemd, door vluchtelingen, vrijwilligers en/of door mensen in het werkveld, en waarom, ondanks een moeilijke context met een woonmarkt die op vele plaatsen onder druk staat. Hoe kunnen deze praktijken inspiratie bieden voor anderen? Vervolgens onderzochten we hoe we de veerkracht van vrijwilligers kunnen versterken.
Draaiboek
Het doel is vooral dat de mensen in de praktijk voordeel halen uit dit onderzoek. Daarom wilden we ook een draaiboek opstellen dat bestaande initiatieven ondersteunt en nieuwe initiatieven kan inspireren. De nadruk ligt op haalbare stappen of ingrepen, die op het terrein een verschil kunnen maken voor vluchtelingen en woonbegeleiders.
Op de studiedag van 13 juni stelden we de resultaten van dit onderzoek voor, en het draaiboek ter ondersteuning van wie woonbegeleiding biedt aan vluchtelingen.
In de media
In Sociaal.net publiceerden de onderzoekers een samenvatting van hun bevindingen: 'Vrijwilligers kunnen woonprobleem van vluchtelingen niet alleen oplossen'
Het tijdschrift Lokaal publiceerde in dec 2019 een artikel over dit onderzoek en het draaiboek.
Onderzoeksteam
onderzoekers: Louise D'Eer, Lore Robeyns
promotoren: Dirk Geldof, Mieke Groeninck, Dirk Luyten, Leen Hellinckx (Sociaal Werk)
Foto: Frank Rumpenhorst (dpa)
© picture alliance / dpa
